Guru Travel

Η Φολέγανδρος ή αλλιώς Πολύκανδρος κατοικήθηκε από την προϊστορική εποχή και πήρε το όνομά της από το γιο του Μίνωα, Φολέγανδρο.

Στην αρχαιότητα ο ρόλος της δεν υπήρξε σημαντικός, ενώ κατά την Ενετοκρατία ανήκε στο Δουκάτο του Αιγαίου. Την εποχή αυτή χτίστηκε το Κάστρο της, ο πυρήνας της σημερινής Χώρας. Το 1828 εντάχθηκε στο νέο ελληνικό κράτος. Στον 20ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε κατά διαστήματα ως τόπος εξορίας. Σήμερα αποτελεί έναν προσφιλή τόπο διακοπών, αυθεντικό και συνάμα κοσμοπολίτικο.

Κύριοι οικισμοί είναι η Χώρα, ο Καραβοστάτης και η Άνω Μεριά.
Παραθεριστικοί οικισμοί που κατοικούνται μόνο το καλοκαίρι είναι το Λιβάδι, η Αγκάλη και ο Πετούσης.

Με την άφιξη του επισκέπτη στο λιμάνι του Καραβοστάτη η Φολέγανδρος θα αρχίσει να ξεδιπλώνει τις ομορφιές της σιγά-σιγά. Ο παραδοσιακός οικισμός της Χώρας με τους πλακόστρωτους δρόμους και τα σοκάκια του, τα φροντισμένα σπίτια με τις μικρές ασβεστωμένες αυλές τους, και το μεσαιωνικό Κάστρο είναι βασικές στάσεις για τον επισκέπτη.
Κύριο χαρακτηριστικό αναπάντεχα ωραίο είναι ότι στα στενά της Χώρας δεν επιτρέπεται η διέλευση των τροχοφόρων.

Η Άνω Μεριά είναι ένας μεγάλος διάσπαρτος οικισμός που μένει αναλλοίωτος στο πέρασμα του χρόνου. Αμιγώς αγροτικός οικισμός με μικρές αυτόνομες μονάδες εδώ και εκεί και με φιλόξενους αγνούς ανθρώπους. Άξιο επίσκεψης είναι και το Λαογραφικό Μουσείο που στους χώρους του στεγάζει παραδοσιακές οικιστικές μονάδες «θεμωνιές».

Ο Πετούσης είναι ένας μικρός αγροτικός οικισμός με όμορφα σπίτια και ανθρώπους.

Η Παναγιά είναι η σπουδαιότερη εκκλησία του νησιού. Μονόκλιτη, πολύτρουλη βασιλική με ψηλό καμπαναριό και τη θαυματουργή ασημοστόλιστη βυζαντινή εικόνα της Παναγιάς.

Η Χρυσοσπηλιά είναι ένα ανεξερεύνητο φυσικό μνημείο με πρόσβαση μόνο από τη θάλασσα. Ο φάρος της Ασπρόπουντας που χτίστηκε το 1919 σε ύψος 58 μέτρων, πάνω από τη θάλασσα και το φανάρι του έχεις ύψος 11μέτρων είναι άκρως εντυπωσιακός.

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

Τα «ματσάτα» -τα ντόπια χειροποίητα ζυμαρικά- που σερβίρονται με ντόπιο, πικάντικο τυρί και κοκκινιστό κόκκορα ή κουνέλι, αποτελούν ένα μοναδικό πιάτο, που σερβίρεται στις ταβερνούλες του νησιού και ιδιαίτερα της Απάνω Μεριάς, συνήθως κατόπιν παραγγελίας μιας και καταναλώνονται μόνο φρέσκα.

Άλλο «σουξέ» της φολεγανδρίτικης μαγειρικής αποτελούν οι «καλασούνες», δηλαδή οι διαφόρων ειδών πίτες. Ανάλογα με την εποχή θα βρείτε «χορτένιες», «κολοκυθένιες» (με κίτρινη κολοκύθα, σε γλυκιά και αλμυρή εκδοχή), «σουρωτένιες» ή «κρεμμυδένιες» (καλοκαιρινή πίτα με πρώτη ύλη το «σουρωτό» -τοπικό φρέσκο, κρεμώδες τυρί με ξυνούτσικη γεύση- και τα κρεμμύδια) και τη μοναδική «καρπουζένια», με ψίχα καρπουζιού και μέλι. Τοπικά τυριά είναι επίσης το «ξυνότυρο» (πρόκειται για το «σουρωτό» στην ξηρή του εκδοχή) αλλά και το «ξερό τυρί με γύλη». Η «γύλη» είναι το κατακάθι του κρασιού, μια πηχτή, σκουρόχρωμη λάσπη, με την οποία αλείφονται εξωτερικά τα τυριά, «γυλώνονται». Έτσι διατηρούνται καλύτερα, αλλά και αποκτούν μια μοναδική, πιπεράτη γεύση, που τα κάνει ιδανικό μεζέ για ουζάκι, αλλά και για τρίψιμο σε μακαρονάδες. Άλλωστε το τυρί αυτό, σε συνδυασμό με τις ντόπιες «κουλούρες» (μεγάλα στρογγυλά κουλούρια με γλυκάνισο και σουσάμι), αποτελεί το παραδοσιακό πρωινό των Φολεγανδριτών.

Παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γλυκά θεωρούνται τα «ξεροτήγανα», οι «μακαρόνες» (είδος τηγανητών μελομακάρονων) αλλά και τα «μπουρεκάκια» με γέμιση αμυγδάλου, καρυδιού, σουσαμιού και μελιού, πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη.

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ

Το σπήλαιο της Φολεγάνδρου

Το σπήλαιο «Χρυσοσπηλιά» που βρίσκεται στη Β.Α. πλευρά του νησιού, στην πλαγιά του Παλαιόκαστρου και πριν το ακρωτήρι Παναγιά. Η πρόσβαση στο σπήλαιο γίνεται τόσο από την ξηρά όσο και από τη θάλασσα, αλλά εξαιρετικά δύσκολα. Αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στη Φολέγανδρο και περιηγητές περιγράφουν τις δυσκολίες και τον κίνδυνο που αντιμετώπισαν για να κατέβουν στο σπήλαιο, που συνήθως αποκαλούν Μέγα. Σήμερα από επιφανειακή διάβρωση έχουν καταστραφεί τα περισσότερα σκαλοπάτια, που είχαν λαξευτεί στην αρχαιότητα και τα οποία είναι γνωστά ακόμη στο νησί σαν «Ελληνικά σκαλιά». Για την πρόσβαση από τη θάλασσα απαραίτητη πάντα η νηνεμία. Δεν χρειάζεται αναρρίχηση σε απότομους και οξείς βράχους γιατί πριν λίγα χρόνια, με κίνδυνο της ζωής τους, ο Αντώνης Δεκαβάλλας από το νησί και ύστερα ο Κώστας Κουλιούρας, από τα Μέγαρα με συνεργείο ικανών μαστόρων, έφτιαξαν στη σχισμή των βράχων τριάντα μικρά σκαλοπάτια, που διευκολύνουν την πρόσβαση ως την ελλειψοειδή είσοδο και τον πρώτο μεγάλο θάλαμο.